Najważniejszą i zarazem podstawową zasadą zdrowego odżywiania jest Piramida Zdrowego Żywienia. Od lat pomaga utrzymać ludziom zbilansowaną dietę i zdrowy styl życia. W tym wpisie przyjrzymy się bliżej, czym jest oraz jak ją zastosować na co dzień, by nie tylko czuć się lepiej, ale i lepiej wyglądać.
Czym jest Piramida Zdrowego Żywienia?
Piramida Zdrowego Żywienia to graficzne przedstawienie zaleceń dietetycznych, które mają na celu ułatwienie planowania zdrowej i zrównoważonej diety. Jest to narzędzie edukacyjne, które pokazuje, jakie grupy produktów spożywczych powinny dominować w naszej diecie, a które należy spożywać z umiarem. Piramida składa się z kilku poziomów, z których każdy reprezentuje różne grupy pokarmowe. Im niżej znajduje się dana grupa w piramidzie, tym więcej produktów z tej kategorii powinniśmy spożywać.
Podstawa piramidy: aktywność fizyczna i woda
Na samym dole piramidy znajduje się fundament zdrowego stylu życia – aktywność fizyczna i odpowiednie nawodnienie organizmu. Regularny ruch jest kluczowy dla utrzymania zdrowia i prawidłowej masy ciała. Zaleca się co najmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej dziennie, jak np. spacerowanie, jazda na rowerze czy pływanie.
Woda natomiast jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nasze ciało składa się w około 60% z wody, która jest niezbędna do procesów metabolicznych, transportu składników odżywczych oraz usuwania toksyn. Zaleca się spożywanie co najmniej 1,5-2 litrów wody dziennie, jednak zapotrzebowanie może być większe w zależności od aktywności fizycznej, temperatury otoczenia czy stanu zdrowia.
Pierwszy poziom: produkty zbożowe pełnoziarniste
Pierwszy poziom piramidy zajmują produkty zbożowe pełnoziarniste. Zaliczamy do nich: chleb pełnoziarnisty, makarony z pełnego ziarna, brązowy ryż oraz kasze, które są bogate w błonnik. Produkty te dostarczają energii w postaci węglowodanów złożonych, które są stopniowo uwalniane do krwi, co zapewnia długotrwałe uczucie sytości i stabilizację poziomu cukru we krwi.
Drugi poziom: warzywa i owoce
Na drugim poziomie piramidy znajdują się warzywa i owoce, które powinny stanowić znaczną część naszej codziennej diety. Warzywa i owoce są bogate w witaminy, minerały, błonnik oraz antyoksydanty, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami i chronią przed wieloma chorobami. Zaleca się spożywanie co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie, z czego 3 porcje powinny stanowić warzywa, a 2 owoce.
Warto pamiętać o różnorodności – im bardziej kolorowa jest nasza dieta, tym więcej różnorodnych składników odżywczych dostarczamy organizmowi. Warzywa zielone, jak szpinak czy brokuły, są bogate w kwas foliowy i witaminę K, czerwone, jak papryka czy pomidory, zawierają likopen, a pomarańczowe, jak marchew, dostarczają beta-karotenu.
Trzeci poziom: produkty białkowe
Kolejny poziom piramidy to źródła białka. Białko jest niezbędne do budowy i regeneracji tkanek, produkcji enzymów i hormonów oraz utrzymania zdrowego układu odpornościowego. W tej grupie znajdują się zarówno produkty pochodzenia zwierzęcego, jak mięso, ryby, jaja, jak i roślinnego, jak rośliny strączkowe, orzechy i nasiona.
Rośliny strączkowe, jak fasola, soczewica, ciecierzyca, są doskonałym źródłem białka roślinnego, błonnika, witamin z grupy B oraz minerałów.
Czwarty poziom: tłuszcze
Na przedostatnim poziomie piramidy znajdują się tłuszcze, które mimo złej reputacji, są niezbędne dla naszego zdrowia. Ważne jest jednak, aby wybierać tłuszcze nienasycone, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy, nasiona oraz awokado.
Z kolei tłuszcze nasycone, obecne głównie w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak masło, tłuste mięso czy pełnotłuste produkty mleczne, powinny być spożywane z umiarem.
Szczyt piramidy: słodycze, produkty przetworzone i sól
Na samym szczycie piramidy znajdują się produkty, które powinny być spożywane w minimalnych ilościach. Należą do nich słodycze, produkty wysoko przetworzone, fast foody oraz sól.
Piramida zdrowego żywienia podlega stałej ewolucji i zmianom. Według zaleceń WHO obecnie jej główną ideą jest: „mniej cukru, soli i tłuszczu, więcej błonnika”.